Оршил: Бруцеллоз нь халдварлагдсан амьтдын (хонь, үхэр, ямаа, гахай буюу бусад амьтад) шингэнтэй буюу түүний гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнтэй хүрэлцсэнээс хүнд дамждаг зоонозын халдварт өвчин юм. Дэлхийд маш өргөн тархсан зоонозын өвчнүүдийн нэг  [1]. Хүн болон амьтан хоёулаа өвчлөл өндөртэй; ихэнх хөгжиж буй орнуудын нийгмийн эрүүл мэндийн асуудал болон эдийн засгийн бууралтын чухал шалтгаан болдог [2]. Энэ сэдэвт бруцеллозын эмнэлзүйн онцлог, оношилгоо, болон эмчилгээг багтаасан ( Бруцеллозын үүсгэгч болон эмгэг жамыг тусад нь сэдэв болгосон).

Эмнэлзүйн илрэл – Нууц хугацаа нь үргэлж 1-4-н долоо хоног байдаг боловч ховор тохиолдолд энэ нь хэдэн сараар уртсах боломжтой [3, 4].  B. Melitensis нь B. Abortus-аас илүү хүнд хэлбэрийн халдварын шалтгаан болдог нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн [5, 6]. Хүн төрөлхтөнд B.Suis нь B. Melitensis-тэй ижил хүнд хэлбэрээр тохиолддог. Гэхдээ B. Suis-ээр халдварлагдсан жижиг бүлгийг B. Abortusын халдвартай бүлэгтэй харьцуулахад эмнэлзүй нь илүү хүнд байгаагүй аж [8]. B. Canis нь хүний өвчинтэй тогтмол бус хамааралтай байдаг бөгөөд тэмдэглэгдсэн тохиолдлууд үргэлж хөнгөн байдаг [7].

Бруцеллозын эмнэлзүй өргөн хүрээтэй бөгөөд шинж тэмдэггүй хэлбэрээс хүнд болон/буюу аминд аюултай хэлбэрээр тохиолддог системийн халдварт өвчин юм [2]. Эмнэлзүй болон лабораторын илрэл нь маш өргөн хүрээтэй (хүснэгт 1 болон 2). Үндсэн илрэл нь бол хэсэг газрын шинж тэмдэггүй эсвэл шинж тэмдэгтэй цочмог халуурч зовиурлалт болон архаг халдвар юм.

Хүснэгт 1: Эмнэлзүйн шинжүүдийн илрэх хувь

Жирэмсний бруцеллоз нь ургийн эндэгтэлтэй умай доторх халдвар, зулбалт, дутуу төрөлт болон өөрөө аяндаа зулбалтын эрсдэлтэй холбоотой байдаг [11-13].

Цочмог бруцеллоз: Цочмог өвчин нь халууралт, шөнө хөлрөлт, артралги, нурууны доод хэсгээр өвдөх, миалги, жин буурах төдийгүй бие сульдах, ядрах, бие зовиурлах, толгой өвөх, толгой эргэх, сэтгэл гутрах болон анорекси гэсэн шинжүүдээр эхэлж илэрдэг [10, 15, 16]. Өвчтөнүүдийн ач холбогдол бүхий хувьд нь диспепси, хавлийн өвдөлт, болон ханилгалт байдаг. Бодит үзлэгийн илрэлүүд нь янз бүр бөгөөд өвөрмөц бус байдаг. Гепатомегали, спленлмегали, болон/эсвэл лимфадинопати ажиглагдах боломжтой. Эмчлэгдээгүй цочмог бруцеллозын үед халууралт нь өндөр эсвэл үл ялиг нэмэгдсэн байдалтай хэдэн өдрөөс хэдэн долоо хоног үргэлжилдэг. Энэ нь тогтмол бус долгионоор тодорхойлогддог. Тиймээс бруцеллоз нь эх сурвалж тодорхойгүй халууралтын шалтгаан байж болдог.

Хэсэг газрын халдвар: Тохиолдлын ойролцоогоор 30%-д хэсэг газрын халдвар тохиолддог [2, 17, 18]; бруцеллоз нь ихэнх эрхтэн тогтолцоонд нөлөөлдөг [3].

• Яс-үеийг хамрах нь ихэнхдээ нийтлэг илэрдэг [19-21] бөгөөд сакроилиак болон доод мөчний том үеүүдийг ихэнхдээ хамарсан байдаг [19, 20, 22]. Спонидилит бол бруцеллозын нилээд ноцтой хүндрэл бөгөөд өндөр настай болон эмчилгээний үед зовиур уртассан өвтөнүүдэд илүү тархсан байдаг [19]. Бүсэлхийн нугалам нь хүзүү болон цээжний нугалмаас илүүтэй өртдөг. Бруцеллозын гаралтай спондилитын нөхцөлд паравертебрал, эпидурал, болон псоас буглаа тохиолдож болдог [23-25].
• Шээс бэлгийн зам өртөх нь тохиолдлын 2-20%-д тохиолддог бөгөөд орхит болон/эсввэл эпидидимит ихэнх нийтлэг илрэл болдог. Цөөн тохиолдолд простатит, цистит, бөөрний завсрын эдийн үрэвсэл, гломерулонефрит, болон бөөр, төмсөг, эсвэл өндгөвч-гуурсан хоолойн буглаа үүсдэг [26].
• Уушгийг хамарсан байх нь бруцеллозтой өвтөнүүдийн 7% хүртэл тохиолддог [27]. Бронхит, уушигны завсрын эдийн үрэвсэл, дэлбэнгийн хатгаа, уушигны зангилаа, плеврийн шингэн, уушигны угийн лимфаденопати, эмпиеми эсвэл буглаа ажиглагдсан байж болно [2, 22-29].
• Хоол боловсруулах замыг хамрсан байх нь эмнэлзүйд гепатитаар илэрдэг (тохиолдлын 3-6%) [16]. Бусад ховор илрэлүүдэд: элэг эсвэл дэлүүний буглаа, холецистит, панкреатит, илейт, колит, болон өөрөө аяндаа перитонит үүсэх багтдаг.
• Бруцеллозын шалтгаант гематологийн эмгэгүүдэд: анеми, лейкопени, тромбоцитопени, панцитопени, болон/эсвэл судсанд цус түгмэл бүлэгнэх (DIC) нь нийтлэг хамааралтай байдаг [9, 11].
• Мэдрэлийг хамарсан байх нь өвчтөнүүдийн 2-7%-д тохиолддог. Илрэл нь: менингит (цочмог болон архаг), энцефалит, миелит, радикулит, болон/эсвэл неврит (гавлын мэдрэл болон захын мэдрэл) багтдаг [3, 11, 16, 26].
• Зүрхийг хамарсан байх нь харьцангуй ховор боловч эндокардит, миокардит, перикардит, эндартрит [30], тромбофлебит, болон/эсвэл аорт эсвэл ховдлын микотик аневризм үүсэх боломжтой. Эдгээрээс эндокардит давамгай (тохиолдлын 1-2%) тохиолддог бөгөөд бруцеллоз хамааралтай нас баралтын үндсэн шалтгаан болдог [2, 3, 11, 16].
• Нүдийг хамарч увиет илрэх нь их нийтлэг. Нүдний талаас илрэх бусад эмгэгт: кератоконюнктивив, эвэрлэгийн шарх, иридоциклит, муммулар кератит, хориодит, оптик неврит, папиллэдема болон эндофталмит багтдаг [31].
• Арьсны талаас өвчтнүүдийн 10%-д нь эмнэлзүй илэрдэг. Үүнд: толбо, толбот-гүвдрүү, сорвижилт хэлбэр, гүвдрүүт-зангилаа болон улайралт зангилаа төст шархлаа, шарх, петехи, пурпура, грануломатоз васкулит, болон буглаа үүсч болдог [2, 11, 32].

Эмнэлзүй дахин сэдрэх: Эмчилгээний дараах дахин сэдрэх нь ойролцоогоор 5-15% байдаг [33]. Сэдрэл нь эмчилгээ дууссаны дараах 12 хүртэлх сарын хугацаанд үүсэх магадлалтай хэдий ч эхний 6 сарын дотор үргэлж тохиолддог [34-36]. Дахилтын шалтгаанд: антибиотик хангалтгүй сонгох, эмчилгээний хугацаа богино байх, эмчилгээний мөрдлөг алдагдах, халдвар хэсэг газар төвлөрөх ордог. Антибиотикийн тэсвэр үүсснээс сэдрэх нь ховор. Сэдрэлд өртөмтгий байдлын олон загвар дээр эхний шатанд цусанд өсгөвөр эерэг, биеийн халуун ≥38.3°C, эмчилгээний өмнөх эмнэлзүйн хугацаа <10 өдөр байх зэрэг нь сэдрлийн өртөмтгий байдалд хамааралгүй байжээ [37]. Явцын үед сэдрэлт болон дахин халдварлалтын хооронд нь ялгахад хэцүү байдаг [13, 15, 36].

Архаг бруцеллоз – Архаг бруцеллоз гэдэг нь бруцеллоз батлагдсанаас хойш нэг жилээс илүү хугацаанд эмнэлзүйн илрэлтэй байхыг хэлдэг [15, 38]. Архаг бруцеллоз нь хэсэг газрынхалдвар (спондилит, остеомиелит, эдийн буглаа, эсвэл увеит ) болон/эсвэл халдвар нотлогдон өвчтөнд сэдрэл өгч (эсрэгбиеийн титр нэмэгдсэн, цус эсвэл эдээс бруцелла ургасан) байдгаар онцлогтой.

Зарим тохиолдолд өвчтнүүдэд халдвар нотлогдоогүй (эсрэг биеийн титр бага, өсгөвөр цэвэр) үед архаг бруцеллозын эмнэлзүй байдаг онцлогтой.  Тухайн өвчтөний хэв шинж нь нурууны өвдөлт, артралги, хөлрөх, болон психоневрозын шинжүүд нийлж үе үе ээлжлэн илэрдэг [15, 16, 38].

Оношилгоо

Лабораторын шинжилгээнд эмнэлзүйн илрэл, өгүүлэмж, эрхэлсэн ажил, болон өнгөрсөн халдврын талаарх өгүүлэмжийг хамт хавсаргасан байх ёстой [39, 40]. Бруцеллозын оношилгоонд хэрэглэдэг лабораторын багажинд: өсгөвөр, серологи, болон полимеразын гинжин урвал багтдаг [41].

Хүснэгт 2: Лабораторын шинжилгээнд гарах өөрчлөлтүүдийн илрэлийн хувь

Өсгөврийн арга: Тухайлбал элэг эсвэл ясны чөмгөнөөс болон бусад эдээс биопсийн сорьц эсвэл цуснаас дээж авч түүнээсээ оранизм өсгөвөрлөж оношилдог. Хэрвээ стандарт цусны өсгөвөрт сөрөг бол цаашид бруцеллозыг сэжиглэсээр байх хэрэгтэй бөгөөд цусны өсгөврийг гүйцэтгэсэн арга аргачлалд няхуур хандах хэрэгтэй.

Серологийн шинжилгээг мөн гүйцэтгэсэн байх хэрэгтэй бөгөөд сийвэнгийн аглютинаци болон фермент холбоот иммуносорбинт оношилгоо (ELISA) гэсэн аргууд нь серологийн шинжилгээнд нийтлэг хэрэглэгддэг.

Ердийн лабораторын үр дүн нь өвөрмөц биш бөгөөд цагаан эсийн тоо үргэлж хэвийн эсвэл буурсан, панцитопени тохиолдож болдог. Элэгний фермент бага зэрэг өөрчлөгдсөн байх нь харьцангуй нийтлэг [42, 43].

Мэдрэлийн бруцеллоз, Тархи нугасны шингэний хэв шинжит өөрчлөгдөлтөөр илэрдэг үүнд: 10-200 цагаан эс (мононуклеар эс давамгайлна) бүхий плеоцитоз, уургийн төвшин нэмэгдэх болон гипогликоррахиа багтдаг [44, 45]. Лабораторын өөрчлөлтүүдээс бруцеллозын менингитыг (эсвэл сүрьеэгийн менингит) сэжиглэх шинжид: тархи нугасны шингэнд аденозин деаминазын төвшин нэмэгдсэн, асептик менингит байдаг [46].

Радиографи, ясны скайн, КТГ, MRI болон эхокардиографи нь оношийг тодорхойлоход хангалтгүй боловч хэсэг газрын эмгэгшилтийг үнэлэхэд бүрэн туслах боломжтой.

Өсгөвөр – Өсгөврөөр цуснаас, ясны чөмөгнөөс эсвэл бусад эдийн шингэн буюу эдээс бруцелла өсгөвөрлөгдснөөр бруцеллоз онош батлагддаг [15]. Лабораторын халдварын эрсдэл, мэдрэг бус, үргэлжлэх хугацаа өсгөврийн аргад чухал нөлөөлдөг [3]. Сонгомол бифазат (уусмал болон шингэн) Ruiz-Castaneda цусны өсгөврийн аргыг хэрэглэдэг байсан боловч автомат цусны өсгөврийн тогтолцоо нь илүү үр дүнтэй [10]. Цусны өсгөвөр эерэг тохиолдлын хувь 15%-70%-аар хэлбэлздэг. Цусны өсгөврийн олонх нь 7-21 хоногийн хооронд эерэг болдог [47].  Хагас автомат арга (BACTEC 9204 болон Bac/Alert)  нь илрүүлэх хугацааг үлэмж хэмжээгээр богиносгосон бөгөөд бруцелла далд хоногийн 3 өдөрт илэрсэн байж болдог [7, 15, 48].

Хайлуулж центрифугдэх арга (Lysis-centrifugation technique) нь хурдан оношлох боломжолгохоос гадна ялангуяа архаг үед бруцеллозын мэдээллийг өндөр мэдрэг болгодог. Нэг мэдээгээр хайлуулж центрифугдэх арга нь архаг (74 versus 33 percent) болон цочмог бруцеллозын үед (91 versus 72 percent) аль алинд нь Ruiz-Castaneda-ийн өсгөвөөс мэдрэг байсан [49]. Автомат цусны өсгөврийн системийн эрт үеийн загвартай харьцуулахад хайлуулж центрифугдэх арга нь богино хугацаанд илрүүлдэг боловч зарим тохиолдолд автомат систем нь өндөр мэдрэг төвшин үүсгэдэг [50]. Орчин үеийн үргэлжилсэн хяналтат тогтолцоотой судалгаагаар BACTEC 9000 цуврал нь хайлуулж центрифугдэх аргаас илүү богино хугацаанд илрүүлэх чадвартай, илүү өндөр мэдрэг байсан [51].

Ясны чөмөгнөөс өсгөвөр бэлдэх нь бруцеллозын оношилгооны алтан стандарт бөгөөд ялангуяа архаг үед цуснаас ач холбогдолтойгоор илүү мэдрэг байдаг. Илрүүлэх хугацаа нь богино бөгөөд антибиотик хэрэглэх хугацаа нь мэдрэг чанарыг бууруулдаггүй [52]. Гэхдээ өсгөвөрт ясны чөмөг авах нь инвазив процедур учраас цусны эмгэг илэрсэн, эх сурвалж тодорхойгүй халууралт, болон бруцеллозын серологи сөрөг бүхий өвчтнүүдэд хийдэг [10, 11].

Серологи сорил – Сийвэнгийн өвөрмөц эсрэг биеийн титр нэмэгдэх эсвэл нэмэгдсэн байснаар бруцеллозын оношилгоо үндсэллийг бий болгож болдог [15]. Ялангуяа архаг халдвар, дахин халдарлах, сэдрэл болон бруцеллозын эсрэг эсрэгбие өндөртэй хүнд ам бүхий эндемик нутагт серологийн шинжилгээний тайлал нь бэрх болдог [28]. Эмчлэгдэж эдгэрсэн хүний серологи удаан хугацаанд эерэг байдаг тул идэвхитэй болон хуучин халдварын хоорондох серологийн ялгаа нь эерэг байх гэж ойлгож болохгүй юм [39, 40, 53].

Серологийн янз бүрийн арга нь эсийн цитоплазмын уургийн эсрэг эсвэл ханын бүрдлийн эсрэг үүссэн эсрэгбиеийг илрүүлэх боломжийг олгодог. Үүнд:

• Сийвэнгийн аглютинаци (стандарт гуурст аглютинаци)
• Фермент холбоот иммуносорбент оношилгоо (ELISA): хурдан, бодит, өндөр мэдрэг болон өндөр өвөрмөц байдаг бөгөөд IgM, IgG, болон IgA-г хэмждэг. S-LPS болон эсийн цитоплазмын уургийн эсрэг эсрэгбиеийг илрүүлэхэд аль алинд нь бүрэн мэдээлэл олгодог [59].
• Рүөс Бенгал аглютинаци (Rose Bengal agglutination): маш өндөр мэдрэг >99, хангалттай өвөрмөц бөгөөд хурдан илрүүлэх сорилд ашигладаг (rapid screening test) [57].
• Кумбсын сорил:
• Дархлаа барих аглютинаци (бруцелла-барих) (Immunocapture agglutination (Brucellacapt)): Байнгын идэхитэй халдвартай өвчтөн болон бруцеллозын сэдрэлд илүү тохиромжтой байх боломжтой (мөн Кумбсын сорил адил) [39, 40].
• 2-меркаптоэтанол аглютинаци: Зөвхөн IgG-г хэмждэг бөгөөд эхний эмчилгээний дараах өвчний идэвхжлийг ажиглах сайн маркер болдог [15, 28].

Сийвэнгийн аглютинацийн аргуудын талаар бусад оношилгооны аргуудтай харьцуулсан нийтлэл элбэг байдаг [3, 15, 54].

Серологийн шинжилгээ нь хэд хэдэн сул талтай. Бусад бактертай солбилцох урвалд ордог. Худал-сөрөг гарах нь халдварын эрт үед нийтлэг [61] эсвэл дархлаа дарангуйлагдсан нөхцөлд эсрэг бие хориглогдох болон хангалтгүй байгаагаас гарч болдог [62, 63]. “Прозон” феномен бол сийвэнгийн аглютинаци үр дүнтэй эсэхийг хэлэлцэх хэрэгтэй ( ж нь: өвөрмөц бус сийвэнгийн хүчин зүйлсэд эсвэл эсрэгбие хэт их үед бага сулруулснаас аглютинаци дарангуйлагддаг) [15, 60].

Молекул шинжилгээ – ПГУ нь хүний бруцеллозын оношилгоонд баттай бөгөөд хурдан шинжилгэээний арга юм. Молекул шинжилгээ нь Бруцеллагийн ген болон зүйлийн төвшинг тодорхойлдог судалгааны багаж юм. ПГУ-ын бай нь omp43, omp31, the 16S rRNA gene, 16S to 23S, дулааны шокын уургийн ген, болон перозамин синтетаз ген зэрэг бөгөөд Бруцеллагийн зүйлийг тодорхойлоход ашигладаг [65]. Бүх бруцеллад 16S rRNA генийн дараалал тодорхойлогддог. Тиймээс бүх бруцеллаг тодорхойлоход бүрэн туслах боловч зүйлийг тодорхойлоход ач холбогдолгүй юм [66].

Синовиал шингэн – Синовиал шингэний анализ (үүнд: эсийн тоо, глюкоз, уураг, болон өсгөвөр) нь бруцеллозын ялангуяа оношилгоонд бүрэн тусалдаггүй [67]. Зарим нөхцөлд синовиал шингэний анализ нь бусад шалтгаант артритаас Бруцеллагийн артитыг ялгахадв туалдаг. Бруцеллагийн артритын нөхцөлд синовиал шингэн дэх цагаан эсийн тоо нь Салмонелла болон Ерсинагийн зүйлийн реактив артриттай ижил 15,000 эс/микроЛ-аас илүү гардаггүй бөгөөд бусад септик артритуудын үед лейкоцитын тоо өндөр байдгаарялгаатай байдаг [68-70]. Бруцеллозын үед лимфоцит тогтмол давамгайлдаг (бусад бактерийн артрит үеийн септик артритын үед полиморфи бөөмт лейкоцит тогтмол давамгайлдагаар ялгаатай) [71].

Дүрс оношилгоо – Нурууны эмнэлзүйтэй өвчтөнд MRI шинжилгээгээр үнэлэх хэрэгтэй. Хэсэг газрын өөрчлөлтийг сэжиглэсэн өвчтөнг бүрэн үнэлэхэд тусалдаг бусад аргад  тойм рентген, ясны радионуклейд сцинтографи, СТ, болон үений сонографи багтана [72, 73]. Архаг гепатосплени бруцеллозын үед голомтот цасан ширхэг калцижилт үүсдэг нь зөвхөн рентгенд өвөрмөц илэрдэг бөгөөд бусад эмгэгүүдээс бруцеллозыг ялгахад хэрэглэх боломжтой

Зураг 1: Элэгний тодосгогчгүй СТ, эргэн тойронд нягт бууралтгүй, томоохон калцижилт нягтрал

Эмчилгээ

Бруцеллозын эмчилгээ чиглэл бол өвчнийг хянах, хүндрэлээс, дахилт болон үр дагавраас сэргийлэх юм [74, 75]. Эмчилгээний чухал суур бол эс доторх хүчиллэг орчинд үйлчилдэг антибиотик (доксициклин, рифампицин) ашиглан удаан хугацааны болон хавсарсан зарчмыг хэрэглэнэ [36, 76].

Үндсэн зарчим – Хүндрээгүй бруцеллозтой насанд хүрэгчийн эмчилгээний үндсэн 2 зарчим байдаг [33, 77]:

• Доксициклин 100 мг амаар өдөрт 2 удаа, 6 долоо хоног ууна, нэмээд стрептомицин 1г булчин дотор өдөрт нэг удаа эхний 14-21 өдөр. Стрептомицины оронд гентамицин (5 мг/кг)-ыг хэрэглэх боломжтой гэж санал болгодог бөгөөд ижил үр дүнтэй байдаг [78]. Гентамицины оновчтой хугацаа нь тодорхойгүй; 5-14 өдөр хэрэглэхийг нийтээр хүлээн зөвшөөрдөг [33].
• Доксициклин 100 мг амаар өдөрт 2 удаа нэмээд рифампин 600-900 мг (15 мг/кг) амаар өдөрт нэг удаа. Эдгээр эмийг хамтад нь 6 долоо хоног хэрэглэдэг.

Эдгээр дэглэмийн харьцангуй үр дүнг спондилиттэй өвчтнийг хасаж, бруцеллозтой 95 өвчтөнтэй санамсаргүй туршилт судалгаа хийж үнэлсэн [79]. 2 зарчим эмчилгээний үед халуурахаа болих хугацаа болон 12 сарын дотор сэдрэлт өгөх зэргээр хооронд нь харьцуулсан байсан (тус тус 3.2 versus 4.2 өдөр болон 4.3 versus 4.9%). Доксицикдин-стрептомицины зарчим нь доксициклин-рифамфицин зарчмаас илүү үр дүнтэй нь зарим судалгаанд харагдсан  бөгөөд “алтан стандарт” гэж үздэг [33, 80-82]. Нэг мета-анализаар доксициклин-стрептомицин болон болон доксициклин-рифампицин зарчимаар эмчлүүлсэн өвчтнүүдийн 92% болон 89% нь тус тус амжилттай эмчлэгджээ (p = 0.0004) [81]. Өөр нэг судалгаагаар доксициклин-стрептомицин болон болон доксициклин-рифампицин өвчтнүүдийн 7 versus 24%-д эмчилгээ үр дүнгүй болсонг тэмдэглэжээ, тус тус (p = 0.0016) [80]. Гэхдээ доксициклин-рифампицин нь харьцангуй хямд бөгөөд тохиромжтой байдаг ач тустай [33, 76].  Стрептомициныг зарим бүс нутагт боломжгүй [33] бөгөөд аминогликозидыг парентералаар хэрэглэх нь амаар уух эмчилгээ шиг тохиромжтой байдаггүй [76].

Хоёрдах сонголтын агентууд – Флюрхинолины (ципрофлоксацин 500 мг өдөрт 2 удаа эсвэл офлоксацин 200 мг өдөрт 2 удаа) нь доксициклин эсвэл рифампицинтай хамт хэрэглэхэд in vitro (хуруу шилэнд) орчинд бруцелла-ын эсрэг сайн идэвхтэй байдаг боловч эхний эгнээний эмэнд зохисгүй юм [84-86].  Энэ хослолыг эмийн тэвчил, бактерийн эсрэг эмийн хордлого, болон зарим дахилтын тохиолдолд хэрэглэх боложмтой [84].

Зарим мэдээлэлд 2 эмийн хослолоос илүү 3 эмийн хослолыг хэрэглэхэд эдгэрэлт илүү гэж үздэг [87-91]. Триметоприм-сульфаметоксазол (ТМП-СМК, нэг дахин хүчижсэн-өдөрт 2 таблет)  эмийг хэсэг газрын бруцеллоз, дахилт, эсвэл тэсвэртэй өвчний бүрдэл тохиолдолд нэмэлтээр сонгох эмээр хэрэглэсэн байх боломжтой [3, 33, 76].

Жирэмсэн эмэгтэй – Жирэмсэн эмэгтэйд бруцеллозын авах арга хэмжээний талаарх мэдээлэл хязгаарлагдмал. Зарчимд: рифампицин (900 мг өдөрт нэг удаа), ТМП-СМК (нэг дахин хүчжүүлсэн таблет өдөрт нэг удаа)-тай эсвэл үгүй 6 долоо хоног хэрэглэнэ [3, 36, 83]. Гэхдээ боломжтой бол ТМП-СМК хэрэглэхээс зайлсхийх хэрэгтэй.

Хүүхэд – Хүүхдийн эмчилгээнийзөвлөмж нь насанд хүрэгдчийн [78, 79, 108], ажиглалтын мэдээлэл [91, 109-112] болон санамаргүй туршилт [103] судалгаанд суурилсан. Багадаа нэг эмтэй (рифампицин, гентамицин, эсвэл стрептомицинг халдварынталбайгаас хамаарна) нь тетрациклин (≥8 насны хүүхэд)  эсвэл ТМП-СМК (<8 насны хүүхдэд)-ийг хослуулан хэрэглэснээр сэдрэлийн хэмжээг бууруулдаг [112, 114].

Хүүхдийн Америкын Академиас яс-үений, мэдрэлийн, эндокардийн хүндрэлгүй бруцеллозыг дараах хослол аргаар эмчлэхийг санал болгодог [112, 114-117]:

• <8 нас – ТМП-СМК амаар нэмээд рифампицин, 4-6 долоо хоног
• ≥8 нас – тетрациклины бүлгийн эм амаар (доксициклин эсвэл тетрациклин) нэмээд рифампицин 6 долоо хоног

Хэрвээ яс-үений, мэдрэлийн, эндокардийн бруцеллозтой бол багадаа 6 долоо хоног (амь насанд аюултай бол 6 дээш долоо хоног) эмчилсэн байх хэрэгтэй [114, 118-120]

• <8 нас – ТМП-СМК амаар багадаа 6 долоо хоног нэмээд парентералаар аминогликозидоор (гентамицин эсвэл стрептомицин) эхний 14 хоног эмчилэх
• ≥8 нас – тетрациклины бүлгийн эм амаар (доксициклин эсвэл тетрациклин) багадаа 6 долоо хоног нэмээд аминогликозидоор (гентамицин эсвэл стрептомицин) эхний 14 хоног эмчилэх

Үр дүн – үр дүн тааламж муутай (эмчилгээ амжилтгүй болсон нь дахилтаар тодорхойлогддог) бөгөөд эсийн доторх бактерийг үндсээр нь үргэлж устгаж чаддагүй. Эмчилгээ амжилтгүй болсон тохиолдлын 15-аас дээш хувьд бруцелла спондилиттэй холбоотой байдаг [9]. Ховор тохиолдолд дундаас хүнд үе шатанд спондилит болон нейробруцеллоз тохиолддог [23, 25, 98]. Бактерийн эсрэг зохистой эмчилгээтэй бруцеллозын нас баралтын хэмжээ <1% байдаг [2, 9, 17].

Эх сурвалж: UPTODATE : 2014. 07. 27

1. Bosilkovski M, Dimzova M, Grozdanovski K. Natural history of brucellosis in an endemic region in different time periods. Acta Clin Croat 2009; 48:41.
2. Colmenero JD, Reguera JM, Martos F, et al. Complications associated with Brucella melitensis infection: a study of 530 cases. Medicine (Baltimore) 1996; 75:195.
3. Mantur BG, Amarnath SK, Shinde RS. Review of clinical and laboratory features of human brucellosis. Indian J Med Microbiol 2007; 25:188.
4. Fiori PL, Mastrandrea S, Rappelli P, Cappuccinelli P. Brucella abortus infection acquired in microbiology laboratories. J Clin Microbiol 2000; 38:2005.
5. Young EJ. An overview of human brucellosis. Clin Infect Dis 1995; 21:283.
6. Troy SB, Rickman LS, Davis CE. Brucellosis in San Diego: epidemiology and species-related differences in acute clinical presentations. Medicine (Baltimore) 2005; 84:174.
7. WHO/CDS/EPR/2006.7. Brucellosis in humans and animals Geneva: World Health Organization, 2006.
8. Buchanan TM, Faber LC, Feldman RA. Brucellosis in the United States, 1960-1972. An abattoir-associated disease. Part I. Clinical features and therapy. Medicine (Baltimore) 1974; 53:403.
9. Bosilkovski M, Krteva L, Dimzova M, et al. Human brucellosis in Macedonia – 10 years of clinical experience in endemic region. Croat Med J 2010; 51:327.
10. Pappas G, Akritidis N, Bosilkovski M, Tsianos E. Brucellosis. N Engl J Med 2005; 352:2325.
11. Doganay, M, Aygen, B. Human brucellosis: an overview. Int J Infect Dis 2003; 7:173.
12. Khan MY, Mah MW, Memish ZA. Brucellosis in pregnant women. Clin Infect Dis 2001; 32:1172.
13. Gotuzzo E, Carillo C. Brucella. In: Infectious Diseases, 3rd Ed, Gorbach SL, Bartlett JG, Blacklow NR (Eds), Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 2004. p.1717.
14. Moreno S, Ariza J, Espinosa FJ, et al. Brucellosis in patients infected with the human immunodeficiency virus. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1998; 17:319.
15. Young EJ. Brucellosis: current epidemiology, diagnosis, and management. Curr Clin Top Infect Dis 1995; 15:115.
16. Gotuzzo E. Brucellosis. In: Tropical Infectious Diseases. Principles, Pathogens & Practice, Guerrant RL, Walker DH, Weller PF (Eds), Churchill Livingstone, Philadelphia 1999. p.498.
17. Aygen B, Doganay M, Sumerkan B, et al. Clinical manifestations, complications and treatment of brucellosis: a retrospective evaluation of 480 patients. Med Malad Infect 2002; 32:485.
18. Hasanjani Roushan MR, Mohrez M, Smailnejad Gangi SM, et al. Epidemiological features and clinical manifestations in 469 adult patients with brucellosis in Babol, Northern Iran. Epidemiol Infect 2004; 132:1109.
19. Bosilkovski M, Krteva L, Caparoska S, Dimzova M. Osteoarticular involvement in brucellosis: study of 196 cases in the Republic of Macedonia. Croat Med J 2004; 45:727.
20. Geyik MF, Gür A, Nas K, et al. Musculoskeletal involvement of brucellosis in different age groups: a study of 195 cases. Swiss Med Wkly 2002; 132:98.
21. Bosilkovski M, Kirova-Urosevic V, Cekovska Z, et al. Osteoarticular involvement in childhood brucellosis: experience with 133 cases in an endemic region. Pediatr Infect Dis J 2013; 32:815.
22. Hashemi SH, Keramat F, Ranjbar M, et al. Osteoarticular complications of brucellosis in Hamedan, an endemic area in the west of Iran. Int J Infect Dis 2007; 11:496.
23. Colmenero JD, Ruiz-Mesa JD, Plata A, et al. Clinical findings, therapeutic approach, and outcome of brucellar vertebral osteomyelitis. Clin Infect Dis 2008; 46:426.
24. Mousa AM, Bahar RH, Araj GF, et al. Neurological complications of brucella spondylitis. Acta Neurol Scand 1990; 81:16.
25. Solera J, Lozano E, Martínez-Alfaro E, et al. Brucellar spondylitis: review of 35 cases and literature survey. Clin Infect Dis 1999; 29:1440.
26. Bosilkovski M, Krteva L, Dimzova M, Kondova I. Brucellosis in 418 patients from the Balkan Peninsula: exposure-related differences in clinical manifestations, laboratory test results, and therapy outcome. Int J Infect Dis 2007; 11:342.
27. Pappas G, Bosilkovski M, Akritidis N, et al. Brucellosis and the respiratory system. Clin Infect Dis 2003; 37:e95.
28. Mantur BG, Biradar MS, Bidri RC, et al. Protean clinical manifestations and diagnostic challenges of human brucellosis in adults: 16 years’ experience in an endemic area. J Med Microbiol 2006; 55:897.
29. Erdem H, Inan A, Elaldi N, et al. Respiratory system involvement in brucellosis: the results of the Kardelen study. Chest 2014; 145:87.
30. Herrick JA, Lederman RJ, Sullivan B, et al. Brucella arteritis: clinical manifestations, treatment, and prognosis. Lancet Infect Dis 2014; 14:520.
31. Rolando I, Olarte L, Vilchez G, et al. Ocular manifestations associated with brucellosis: a 26-year experience in Peru. Clin Infect Dis 2008; 46:1338.
32. Ariza J, Servitje O, Pallarés R, et al. Characteristic cutaneous lesions in patients with brucellosis. Arch Dermatol 1989; 125:380.
33. Ariza J, Bosilkovski M, Cascio A, et al. Perspectives for the treatment of brucellosis in the 21st century: the Ioannina recommendations. PLoS Med 2007; 4:e317.
34. Ariza J, Corredoira J, Pallares R, et al. Characteristics of and risk factors for relapse of brucellosis in humans. Clin Infect Dis 1995; 20:1241.
35. Roushan MR, Gangi SM, Ahmadi SA. Comparison of the efficacy of two months of treatment with co-trimoxazole plus doxycycline vs. co-trimoxazole plus rifampin in brucellosis. Swiss Med Wkly 2004; 134:564.
36. Solera J, Martínez-Alfaro E, Espinosa A. Recognition and optimum treatment of brucellosis. Drugs 1997; 53:245.
37. Solera J, Martínez-Alfaro E, Espinosa A, et al. Multivariate model for predicting relapse in human brucellosis. J Infect 1998; 36:85.
38. SPINK WW. What is chronic brucellosis? Ann Intern Med 1951; 35:358.
39. Al Dahouk S, Tomaso H, Nöckler K, et al. Laboratory-based diagnosis of brucellosis–a review of the literature. Part II: serological tests for brucellosis. Clin Lab 2003; 49:577.
40. Bosilkovski M, Katerina S, Zaklina S, Ivan V. The role of Brucellacapt test for follow-up patients with brucellosis. Comp Immunol Microbiol Infect Dis 2010; 33:435.
41. Mantecón Mde L, Gutiérrez MP, Zarzosa Mdel P, et al. Influence of brucellosis history on serological diagnosis and evolution of patients with acute brucellosis. J Infect 2008; 57:397.
42. al-Eissa YA, Assuhaimi SA, al-Fawaz IM, et al. Pancytopenia in children with brucellosis: clinical manifestations and bone marrow findings. Acta Haematol 1993; 89:132.
43. Karakukcu M, Patiroglu T, Ozdemir MA, et al. Pancytopenia, a rare hematologic manifestation of brucellosis in children. J Pediatr Hematol Oncol 2004; 26:803.
44. al Deeb SM, Yaqub BA, Sharif HS, Phadke JG. Neurobrucellosis: clinical characteristics, diagnosis, and outcome. Neurology 1989; 39:498.
45. Guven T, Ugurlu K, Ergonul O, et al. Neurobrucellosis: clinical and diagnostic features. Clin Infect Dis 2013; 56:1407.
46. López-Cortés LF, Cruz-Ruiz M, Gómez-Mateos J, et al. Adenosine deaminase activity in the CSF of patients with aseptic meningitis: utility in the diagnosis of tuberculous meningitis or neurobrucellosis. Clin Infect Dis 1995; 20:525.
47. Araj GF, Lulu AR, Mustafa MY, Khateeb MI. Evaluation of ELISA in the diagnosis of acute and chronic brucellosis in human beings. J Hyg (Lond) 1986; 97:457.
48. Araj GF. Human brucellosis: a classical infectious disease with persistent diagnostic challenges. Clin Lab Sci 1999; 12:207.
49. Mantur BG, Mangalgi SS. Evaluation of conventional castaneda and lysis centrifugation blood culture techniques for diagnosis of human brucellosis. J Clin Microbiol 2004; 42:4327.
50. Kolman S, Maayan MC, Gotesman G, et al. Comparison of the Bactec and lysis concentration methods for recovery of Brucella species from clinical specimens. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1991; 10:647.
51. Yagupsky P, Peled N, Press J, et al. Comparison of BACTEC 9240 Peds Plus medium and isolator 1.5 microbial tube for detection of Brucella melitensis from blood cultures. J Clin Microbiol 1997; 35:1382.
52. Gotuzzo E, Carrillo C, Guerra J, Llosa L. An evaluation of diagnostic methods for brucellosis–the value of bone marrow culture. J Infect Dis 1986; 153:122.
53. Gazapo E, Gonzalez Lahoz J, Subiza JL, et al. Changes in IgM and IgG antibody concentrations in brucellosis over time: importance for diagnosis and follow-up. J Infect Dis 1989; 159:219.
54. Mert A, Ozaras R, Tabak F, et al. The sensitivity and specificity of Brucella agglutination tests. Diagn Microbiol Infect Dis 2003; 46:241.
55. Godfroid J, Cloeckaert A, Liautard JP, et al. From the discovery of the Malta fever’s agent to the discovery of a marine mammal reservoir, brucellosis has continuously been a re-emerging zoonosis. Vet Res 2005; 36:313.
56. Young EJ. Serologic diagnosis of human brucellosis: analysis of 214 cases by agglutination tests and review of the literature. Rev Infect Dis 1991; 13:359.
57. Serra J, Viñas M. Laboratory diagnosis of brucellosis in a rural endemic area in northeastern Spain. Int Microbiol 2004; 7:53.
58. Memish ZA, Almuneef M, Mah MW, et al. Comparison of the Brucella Standard Agglutination Test with the ELISA IgG and IgM in patients with Brucella bacteremia. Diagn Microbiol Infect Dis 2002; 44:129.
59. Baldi PC, Giambartolomei GH, Wallach JC, et al. Limited diagnostic usefulness of antibodies to cytoplasmic proteins of Brucella in early-treated human brucellosis. Scand J Infect Dis 2001; 33:200.
60. Young EJ. Human brucellosis. Rev Infect Dis 1983; 5:821.
61. Gad El-Rab MO, Kambal AM. Evaluation of a Brucella enzyme immunoassay test (ELISA) in comparison with bacteriological culture and agglutination. J Infect 1998; 36:197.
62. ZINNEMAN HH, GLENCHUR H, HALL WH. The nature of blocking antibodies in human brucellosis. J Immunol 1959; 83:206.
63. Wilkinson PC. Immunoglobulin patterns of antibodies against Brucella in man and animals. J Immunol 1966; 96:457.
64. Morata P, Queipo-Ortuño MI, Reguera JM, et al. Development and evaluation of a PCR-enzyme-linked immunosorbent assay for diagnosis of human brucellosis. J Clin Microbiol 2003; 41:144.
65. Lindquist D, Chu MC, Probert WWS. Francisella and Brucella. In: Manual of Clinical Microbiology, 9th Ed, Murray PR, Baron EJO, Jorgensen JH, Landry ML, Pfaller MA (Eds), ASM Press, Washington DC 2007. p.824.
66. Gee JE, De BK, Levett PN, et al. Use of 16S rRNA gene sequencing for rapid confirmatory identification of Brucella isolates. J Clin Microbiol 2004; 42:3649.
67. Khateeb MI, Araj GF, Majeed SA, Lulu AR. Brucella arthritis: a study of 96 cases in Kuwait. Ann Rheum Dis 1990; 49:994.
68. Sommers H M. The microbiology laboratory in the diagnosis of infectious arthritis. Clin Rhemn Dis 1978; 4:63.
69. Goldenberg DL, Reed JI. Bacterial arthritis. N Engl J Med 1985; 312:764.
70. Julkunen, H. Reactive arthritis. Bull Rheum Dis 1978-1979; 29:1002.
71. Andonopoulos AP, Asimakopoulos G, Anastasiou E, Bassaris HP. Brucella arthritis. Scand J Rheumatol 1986; 15:377.
72. Ariza J, Pigrau C, Cañas C, et al. Current understanding and management of chronic hepatosplenic suppurative brucellosis. Clin Infect Dis 2001; 32:1024.
73. Pourbagher A, Pourbagher MA, Savas L, et al. Epidemiologic, clinical, and imaging findings in brucellosis patients with osteoarticular involvement. AJR Am J Roentgenol 2006; 187:873.
74. Solera J. Treatment of human brucellosis. J Med Liban 2000; 48:255.
75. Yousefi-Nooraie R, Mortaz-Hejri S, Mehrani M, Sadeghipour P. Antibiotics for treating human brucellosis. Cochrane Database Syst Rev 2012; 10:CD007179.
76. Pappas G, Papadimitriou P, Christou L, Akritidis N. Future trends in human brucellosis treatment. Expert Opin Investig Drugs 2006; 15:1141.
77. Joint Food and Agriculture Organization (FAO), World Health Organization (WHO). FAO-WHO expert committee on brucellosis (Sixth report). WHO technical report series, no 740. Geneva: World Health Organization; 1986: p. 56-7.
78. Hasanjani Roushan MR, Mohraz M, Hajiahmadi M, et al. Efficacy of gentamicin plus doxycycline versus streptomycin plus doxycycline in the treatment of brucellosis in humans. Clin Infect Dis 2006; 42:1075.
79. Ariza J, Gudiol F, Pallares R, et al. Treatment of human brucellosis with doxycycline plus rifampin or doxycycline plus streptomycin. A randomized, double-blind study. Ann Intern Med 1992; 117:25.
80. Solera J, Rodríguez-Zapata M, Geijo P, et al. Doxycycline-rifampin versus doxycycline-streptomycin in treatment of human brucellosis due to Brucella melitensis. The GECMEI Group. Grupo de Estudio de Castilla-la Mancha de Enfermedades Infecciosas. Antimicrob Agents Chemother 1995; 39:2061.
81. Solera J, Martínez-Alfaro E, Sáez L. [Meta-analysis of the efficacy of the combination of +rifampicin and doxycycline in the treatment of human brucellosis]. Med Clin (Barc) 1994; 102:731.
82. Skalsky K, Yahav D, Bishara J, et al. Treatment of human brucellosis: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ 2008; 336:701.
83. Al-Tawfiq JA. Therapeutic options for human brucellosis. Expert Rev Anti Infect Ther 2008; 6:109.
84. Falagas ME, Bliziotis IA. Quinolones for treatment of human brucellosis: critical review of the evidence from microbiological and clinical studies. Antimicrob Agents Chemother 2006; 50:22.
85. Akova M, Uzun O, Akalin HE, et al. Quinolones in treatment of human brucellosis: comparative trial of ofloxacin-rifampin versus doxycycline-rifampin. Antimicrob Agents Chemother 1993; 37:1831.
86. Karabay O, Sencan I, Kayas D, Sahin I. Ofloxacin plus rifampicin versus doxycycline plus rifampicin in the treatment of brucellosis: a randomized clinical trial [ISRCTN11871179]. BMC Infect Dis 2004; 4:18.
87. Mousa AR, Elhag KM, Khogali M, Marafie AA. The nature of human brucellosis in Kuwait: study of 379 cases. Rev Infect Dis 1988; 10:211.
88. Ranjbar M, Keramat F, Mamani M, et al. Comparison between doxycycline-rifampin-amikacin and doxycycline-rifampin regimens in the treatment of brucellosis. Int J Infect Dis 2007; 11:152.
89. El Miedany YM, El Gaafary M, Baddour M, Ahmed I. Human brucellosis: do we need to revise our therapeutic policy? J Rheumatol 2003; 30:2666
90. .Mantur BG, Akki AS, Mangalgi SS, et al. Childhood brucellosis–a microbiological, epidemiological and clinical study. J Trop Pediatr 2004; 50:153.
91. al-Eissa YA, Kambal AM, al-Nasser MN, et al. Childhood brucellosis: a study of 102 cases. Pediatr Infect Dis J 1990; 9:74.
92. Alp E, Doganay M. Current therapeutic strategy in spinal brucellosis. Int J Infect Dis 2008; 12:573.
93. Alp E, Koc RK, Durak AC, et al. Doxycycline plus streptomycin versus ciprofloxacin plus rifampicin in spinal brucellosis [ISRCTN31053647]. BMC Infect Dis 2006; 6:72.
94. Pappas G, Seitaridis S, Akritidis N, Tsianos E. Treatment of brucella spondylitis: lessons from an impossible meta-analysis and initial report of efficacy of a fluoroquinolone-containing regimen. Int J Antimicrob Agents 2004; 24:502.
95. Pappas G, Akritidis N, Christou L. Treatment of neurobrucellosis: what is known and what remains to be answered. Expert Rev Anti Infect Ther 2007; 5:983.
96. Gul HC, Erdem H, Gorenek L, et al. Management of neurobrucellosis: an assessment of 11 cases. Intern Med 2008; 47:995.
97. Erdem H, Ulu-Kilic A, Kilic S, et al. Efficacy and tolerability of antibiotic combinations in neurobrucellosis: results of the Istanbul study. Antimicrob Agents Chemother 2012; 56:1523.
98. McLean DR, Russell N, Khan MY. Neurobrucellosis: clinical and therapeutic features. Clin Infect Dis 1992; 15:582.
99. Lulu AR, Araj GF, Khateeb MI, et al. Human brucellosis in Kuwait: a prospective study of 400 cases. Q J Med 1988; 66:39
100. Mert A, Kocak F, Ozaras R, et al. The role of antibiotic treatment alone for the management of Brucella endocarditis in adults: a case report and literature review. Ann Thorac Cardiovasc Surg 2002; 8:381.
101. Koruk ST, Erdem H, Koruk I, et al. Management of Brucella endocarditis: results of the Gulhane study. Int J Antimicrob Agents 2012; 40:145.
102. Pellicer T, Ariza J, Foz A, et al. Specific antibodies detected during relapse of human brucellosis. J Infect Dis 1988; 157:918.
103. Baldi PC, Miguel SE, Fossati CA, Wallach JC. Serological follow-up of human brucellosis by measuring IgG antibodies to lipopolysaccharide and cytoplasmic proteins of Brucella species. Clin Infect Dis 1996; 22:446.
104. Payne DJ. Letter: Chronic brucellosis. Br Med J 1974; 2:221.
105. Morata P, Queipo-Ortuño MI, Reguera JM, et al. Posttreatment follow-Up of brucellosis by PCR assay. J Clin Microbiol 1999; 37:4163. 
106. Navarro E, Segura JC, Castaño MJ, Solera J. Use of real-time quantitative polymerase chain reaction to monitor the evolution of Brucella melitensis DNA load during therapy and post-therapy follow-up in patients with brucellosis. Clin Infect Dis 2006; 42:1266.
107. Vrioni G, Pappas G, Priavali E, et al. An eternal microbe: Brucella DNA load persists for years after clinical cure. Clin Infect Dis 2008; 46:e131.
108. Montejo JM, Alberola I, Glez-Zarate P, et al. Open, randomized therapeutic trial of six antimicrobial regimens in the treatment of human brucellosis. Clin Infect Dis 1993; 16:671.
109. Tanir G, Tufekci SB, Tuygun N. Presentation, complications, and treatment outcome of brucellosis in Turkish children. Pediatr Int 2009; 51:114.
110. El-Amin EO, George L, Kutty NK, et al. Brucellosis in children of Dhofar Region, Oman. Saudi Med J 2001; 22:610.
111. Issa H, Jamal M. Brucellosis in children in south Jordan. East Mediterr Health J 1999; 5:895.
112. Khuri-Bulos NA, Daoud AH, Azab SM. Treatment of childhood brucellosis: results of a prospective trial on 113 children. Pediatr Infect Dis J 1993; 12:377.
113. Lubani MM, Dudin KI, Sharda DC, et al. A multicenter therapeutic study of 1100 children with brucellosis. Pediatr Infect Dis J 1989; 8:75.
114. American Academy of Pediatrics. Brucellosis. In: Red Book: 2012 Report of the Committee on Infectious Diseases, 29th ed, Pickering LK (Ed), American Academy of Pediatrics, Elk Grove Village, IL 2012.
115. Roushan MR, Mohraz M, Janmohammadi N, Hajiahmadi M. Efficacy of cotrimoxazole and rifampin for 6 or 8 weeks of therapy in childhood brucellosis. Pediatr Infect Dis J 2006; 25:544.
116. Gottesman G, Vanunu D, Maayan MC, et al. Childhood brucellosis in Israel. Pediatr Infect Dis J 1996; 15:610.
117. Sánchez-Tamayo T, Colmenero JD, Martínez-Cortés F, et al. Failure of short-term antimicrobial therapy in childhood brucellosis. Pediatr Infect Dis J 1997; 16:323.
118. Lubani MM, Dudin KI, Araj GF, et al. Neurobrucellosis in children. Pediatr Infect Dis J 1989; 8:79.
119. Habeeb YK, Al-Najdi AK, Sadek SA, Al-Onaizi E. Paediatric neurobrucellosis: case report and literature review. J Infect 1998; 37:59.
120. Omar FZ, Zuberi S, Minns RA. Neurobrucellosis in childhood: six new cases and a review of the literature. Dev Med Child Neurol 1997; 39:762.
121. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Laboratory-acquired brucellosis–Indiana and Minnesota, 2006. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2008; 57:39.
122. Wright SG. Brucellosis. In: Hunter’s Tropical Medicine and Emerging Infectious Diseases, 8th ed, Strickland GT (Ed), W.B. Saunders Company, Philadelphia 2000. p.416.
123. Corbel MJ. Brucellosis: an overview. Emerg Infect Dis 1997; 3:213.