Шок гэдэг нь амин эд, эрхтний бодисын солилцооны хэрэгцээнд нийцсэн хангалттай хэмжээний хүчилтөрөгчийг хүргэх чадамж алдагддаг онцлогтой цочмог үйл явц юм. Эдийн түвшин дэх хүчилтөрөгчийн дутагдал нь эсийн хэвийн аэроб метаболизмыг үр бүтээмж муутай анаэроб метаболизм руу шилжүүлдэг.
Германы эмнэлзүйн эмч Де Берген болон Орлов нар 1950 онд анх удаа улаанууд өвчнийг тодорхойлсноор Германы ном хэвлэлүүдэд “Герман улаан бурхан” нэрээр анхаарал татсан юм. эхэндээ улаанууд өвчнийг улаан бурхан эсвэл улаан эсэргэнэ өвчинд хамааруулж байсан тул “3 өдрийн улаан бурхан” эсвэл “Хүүхдийн 3 өдрийн арьсны тууралтат өвчин” гэж нэрлэдэг байсан.
Английн 74 настай эрэгтэй настан хүзүү, цээж, хэвлий, болон дээд мөчид төдийгүй түүний амаар бараан улаан олон тууралт гарч 4 сар үргэлжилж байгаа гэсээр арьсны клиникт үзүүлсэн бөгөөд тосгуурын фибрилляцид варфаринтай эмчилгээ хийлгэсэн өгүүлэмжтэй байв.
Гахай хавдар нь вирусээр үүсгэгддэг, цочмог эхлэлтэй, өөрөө аяндаа эдгэрдэг, вирусын хам шинж юм. Гахай хавдрын үр дүнтэй вакцин өргөн дэлгэр хэрэглэж эхлэхээс өмнө гахай хавдар эн тэргүүнд бага ангийн хүүхдэдийг хамарч вирусын гаралтай менингит үүсгэдэг, мөн хүүхдэд олдмол мэдрэхүйн мэдрэлийн гаралтай нэг талын дүлийрэлт хамгийн нийтлэг үүсгэдэг байсан.
21 настай эрэгтэй оюутан, цээжиндээ нэг ширхэг зангилаатай, энэхүү зангилаа 1 сар гаруйн өмнөөс давшингуй томорсон гэнэ. Тэр бас 1 сар суулгаж, хэвлийн дээд хэсгээр өвдөж байсан ч халуураагүй, бие нь жихүүцээгүй. Тухайн үед цочмог гастро-энтерит оношлогдсон бөгөөд омепразол болон офлоксацин амаар уусан ч намжаагүй.
Хүнд өвчин үүсгэдэг 8 херпес вирусын нэг нь дэлхийд өргөн тархсан варицелла зостер вирус (VZV) юм. Варицелла зостер вирус нь эмнэлзүйн хувьд ялгаатай салхин цэцэг (chicken pox), могой яр (shingles) гэсэн 2 өвчнийг үүсгэдэг. VZV-н анхны халдвар нь цэврүүт тууралтаар илэрдэг салхин цэцэг өвчнийг үүсгэдэг бол, хүний мэдрэлийн тогтолцоонд далд хэлбэрт (латент) орсон вирус дахин идэвхжиж дотоод гаралтай арьсны халдвар үүсгэхийг варицелаа зостер буюу могой яр гэдэг.
