Хүний мөчдийн булчингууд багц, зай, ширхэг, бүрхүүл хальсаар зааглагддаг. Эдийн үйл ажиллагаа, цусны эргэлтийг агуулсан зай дахь (compartment) даралт ихэсснээс дарагдлын хам шинж үүснэ. Үүсч буй эмгэг жамаар нь дарагдлын хам шинж, мөн шууд утгаар нь тасалгааны хам шинж гэж ч орчуулах нь бас бий (1,2).
Гэмтэгсдэд сэхээн амьдруулах тусламжийг эмнэлгийн өмнөх нөхцөлд эхлэж, эмнэлэг хүртэл үргэлжлүүлэхийн зэрэгцээ шингэн алдалтыг хязгаарлаж эдийн перфузи, хүчилтөрөгчийг шаардлагатай бол нөхөн, зорилгот түвшинд хадгалж эмнэлэгт хүргэнэ. Эмнэлгийн өмнөх нөхцөлд шингэн сэлбэлтийг эхлүүлж, ЯТТ-т үргэлжлүүлнэ. Эмнэлгийн өмнөх тусламжийн эн тэргүүний зорилт нь амь насанд аюултай эмгэгийг эмчилж, зохих дараагийн шатлал руу яаралтай тээвэрлэх юм. Цус алдалттай өвчтөнд хүчилтөрөгч хангалттай өгч, хангалттай амьсгалуулан (шаардлагатай бол амьсгалын зам хамгаалах), гадна цус алдалтыг хянаж (байгаа бол), нугасыг (нурууны гэмтэлтэй бол) хамгаална.
Цус эргэлтийн шок хамгийн өндөр нас баралттай. Гэмтлийн дараах цус алдалт 30%-40% нас баралтыг дагуулдаг бол нийт нас баралтын 50% нь 24 цагийн дотор тохиолддог. Гэмтэгсдэд сэхээн амьдруулах тусламжийг эмнэлгийн өмнөх нөхцөлд эхэлж, эмнэлэг хүртэл үргэлжлүүлэхийн зэрэгцээ шингэн алдалтыг хязгаарлаж эдийн перфузи, хүчилтөрөгчийг шаардлагатай бол нөхөн зорилгот түвшинд хадгалж эмнэлэгт хүргэнэ.
1942 онд Cocoanut Grove шөнийн цэнгээний газрын галын сүйрлээс хойш Амьсгалын замын гэмтэл галд өртсөн хохирогчдод эмнэлзүйн чухал асуудал болдог гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Галын шалтгаант гэмтлийг эмчилж буй олон жилийн туршлага хуримтлагдсаар байгаа ч амьсгалын замын гэмтлийн бүрдэл физиологийн үйл явц муу ойлгогдсон, оношийн шалгуур тодорхойгүй, өвөрмөц эмчилгээний оролдлогууд үр дүнгүй, нас баралтын эрсдэлийг тооцоолоход төвөгтэй байсаар ба амьдрагчдад цаашид удаан хугацааны үлдэц эмгэгтэй үлдсээр байна.
Шок гэдэг нь амин эд, эрхтний бодисын солилцооны хэрэгцээнд нийцсэн хангалттай хэмжээний хүчилтөрөгч хүргэх чадамж алдагддаг онцлогтой цочмог үйл явц юм.
Та бүхэнд шокийн тодорхойлолт, ангилал, эмнэлзүйг тусад нь нэг сэдэв болгон хүргэсэн билээ (унших: Шок : тодорхойлолт, ангилал, эмнэлзүй)
Халуунд цохиулалт гэдэг нь биеийн үндсэн температур 40 градусаас дээш нэмэгдэж төв мэдрэлийн тогтолцооны үйл ажиллагаа алдагдсаны улмаас дэмийрэл, ухаан алдалт эсвэл кома үүсдэг онцлогтой аминд аюултай эмгэг юм. Биеийн хэмийг хангалттай буулгасан, эрчимтэй эмчилгээ хийснээс үл хамааран халууны цохиулалтын улмаас ихэнх өвчтөн нас барах, мөн амьд үлдэгсэд оршмол мэдрэлийн гэмтэлтэй үлдэж болзошгүй.
